Việc trồng khổ qua (mướp đắng) hoàn toàn không phải là một trải nghiệm khó khăn; ngược lại, từ việc gieo hạt, chăm sóc đến thu hoạch, trồng loại cây này khá dễ dàng. Trong bài viết hôm nay, hãy cùng trongcayviet.com khám phá cách trồng mướp đắng hiệu quả mà đơn giản, mang đến nguồn thực phẩm xanh-sạch-đẹp cho bữa ăn gia đình nhé!
Mướp đắng, hay còn được biết đến với các tên gọi khác như Khổ qua, Mướp mủ, Lương qua, Chưa rao (Mường), Cẩm lệ chi, Mác Khấy (Tày), thuộc họ Bầu bí và có danh pháp khoa học là Cucurbitaceae. Không chỉ là một loại thực phẩm thông thường, mướp đắng còn được biết đến với nhiều đặc tính dược lý. Với hương vị đắng, tính lạnh và các công dụng như thanh nhiệt, giải độc, trừ phiền, tiêu khát, minh mục, mướp đắng đã được sử dụng trong điều trị nhiều bệnh như tiểu đường, đau mắt đỏ, viêm họng, cảm cúm và nhiệt độ trong cơ thể.
Đặc Điểm
Mướp đắng thuộc dạng cây leo, với thân có đường nét góc cạnh và ở phần đỉnh thân thường xuất hiện lông tơ mảnh. Lá mọc xen kẽ, có chiều dài từ 5-10cm và chiều rộng 4-8cm, có 5-7 thuỳ hình trứng, mép lá có những răng cưa đều và mặt dưới của lá thường nhạt hơn so với mặt trên. Trên gân lá thường xuất hiện lông ngắn.
Hoa mướp đắng nở đơn độc tại kẽ lá, với các hoa đực và hoa cái nằm gần gốc cây, có cuống dài và cánh hoa mang màu vàng nhạt, đường kính hoa khoảng 2cm.
Quả của mướp đắng có hình thoi và chiều dài khoảng 8-15cm, trên bề mặt thường có nhiều u nổi lên. Quả khi chưa chín thường có màu xanh vàng, khi chín sẽ chuyển sang màu vàng hồng. Bên trong quả, có những hạt dẹt dài khoảng 13-15mm và rộng 7-8mm, giống như hạt bí ngô, và quanh hạt có một lớp màng màu đỏ máu, tạo nên vẻ đẹp đặc trưng cho loại quả này.
Mướp đắng không chỉ là loại cây dễ trồng, mà còn là thực vật rất thích ứng và tương đối dễ chăm sóc. Đặc biệt, thời kỳ từ tháng 7 đến tháng 8 được coi là thời điểm lý tưởng nhất để bắt đầu việc trồng cây này. Với nắng nóng và mưa phù hợp, môi trường này cung cấp điều kiện thuận lợi, giúp mướp đắng phát triển khỏe mạnh và mang lại năng suất cao. Vậy nên, không có lý do gì mà những người “nông dân phố” không thể sở hữu một góc trồng mướp đắng tại chính ngôi nhà của mình.
Bên dưới đây là hướng dẫn cách trồng mướp đắng đơn giản mà mọi người đều có thể thực hiện ngay.
Hình Minh Họa Cách Trồng Mướp Đắng (Cách Trồng Mướp Đắng Hiệu Quả Và Thành Công)
Hướng Dẫn Chi Tiết Cách Trồng Mướp Đắng Từ Hạt Hiệu Quả
Bước 1: Chuẩn bị hạt giống
Để đạt được hạt giống mướp đắng chất lượng, nên lựa chọn những quả mướp đắng lớn, mập, và có cảm giác chắc tay. Đối tượng cũng có thể tìm mua hạt giống mướp đắng từ các cửa hàng chuyên nghiệp để đảm bảo chất lượng.
Sử dụng dao để cắt dọc quả mướp, sau đó sử dụng thìa để lấy hạt từ bên trong quả. Hạt giống được rửa sạch và phơi khô để bảo quản cho đến khi sẵn sàng cho quá trình gieo trồng.
Bước 2: Gieo hạt giống
Chuẩn bị hạt giống bằng cách ngâm chúng trong nước ấm với tỉ lệ 2 sôi 3 lạnh trong khoảng 5-6 giờ. Sau đó, lấy hạt ra và ủ chúng trong khăn ẩm. Sau 24 giờ, hạt giống được rửa sạch để loại bỏ lớp nhờn bám ngoài vỏ, sau đó tiếp tục ủ cho đến khi hạt nứt nẻ.
Khi gieo, đặt hạt giống với phần nứt nanh hướng xuống dưới, phủ một lớp đất mỏng lên trên và tưới nước. Trong khoảng 5 ngày, hạt giống sẽ nảy mầm và cây bắt đầu phát triển với chiều cao khoảng 10-15cm và đã có 2, 3 lá thật.
Hình Minh Họa Cách Trồng Mướp Đắng (Cách Trồng Mướp Đắng Hiệu Quả Và Thành Công)
Bước 3: Làm giàn cho cây mướp đắng
Khi cây đã đạt chiều cao khoảng 25-30cm, và đã phát triển từ 5-6 lá thật, cũng như xuất hiện tua cuốn, bạn nên chuyển cây sang chậu lớn hơn hoặc trồng trực tiếp vào đất vườn và thiết lập giàn cho chúng.
Với cây mướp đắng đã có tua cuốn, chúng sẽ phát triển nhanh chóng. Có thể sử dụng lưới để tạo giàn giúp mướp đắng leo lên. Di chuyển cây mướp đắng ra vị trí đã chuẩn bị trước đó và bắt đầu làm giàn để chúng có thể leo lên. Hãy duy trì việc tưới nước thường xuyên, khoảng 2 lần mỗi ngày để đảm bảo cây có đủ độ ẩm để phát triển.
Bước 4: Chăm sóc và thu hoạch
Hoa mướp thường xuất hiện sau vài tuần kể từ khi cây được trồng. Hoa đực sẽ nở trước, sau đó, khoảng một tuần sau, hoa cái với một phần bầu nhỏ ở cuống sẽ nở. Bạn có thể để ong bướm tự thụ phấn hoa hoặc tự làm công việc này. Lưu ý rằng hoa đực chỉ sống được một ngày, nở vào buổi sáng và rơi xuống vào buổi tối.
Sau khi hoa nở, khoảng 5 ngày sau đó, cây mướp bắt đầu cho ra trái. Trái non xuất hiện từ phần cuống sau khi hoa tàn và sẽ phát triển kích thước theo thời gian. Ở giai đoạn này, hãy loại bỏ lá dày mọc gần quả non để đảm bảo ánh sáng đủ cho quả phát triển.
Mướp đắng là loại cây dễ trồng và dễ sống, nhưng để đạt hiệu suất tốt nhất, hãy trồng cây trên đất cát giàu chất hữu cơ, thoáng khí. Tăng cường tưới nước, đặc biệt là khi cây đang ra hoa và đậu quả. Bón lót cho cây khi mới trồng và bón thúc vào các thời điểm quan trọng.
Trồng mướp đắng có thể thực hiện ở hai vụ, hè thu và đông xuân, trong đó, vụ hè thu thường mang lại năng suất cao hơn nhiều. Thời gian từ khi gieo trồng cho đến khi quả trưởng thành chỉ mất khoảng 2 tháng. Khi cây đổ quả, bạn có thể thu hoạch mướp đắng mỗi 2-3 ngày để sử dụng.
Mẹo Và Những Kỹ Thuật Chuẩn Và Chi Tiết Cho Cây Mướp Đắng Ngày Càng Khỏe Mạnh Và Đậu Nhiều Quả
Hình Minh Họa Cách Trồng Mướp Đắng (Cách Trồng Mướp Đắng Hiệu Quả Và Thành Công)
Điều Kiện Trồng Cơ Bản
Để đạt năng suất cao nhất, mướp đắng cần được trồng ở nhiệt độ trên 20 độ C. Trong khi miền Nam có thể trồng quanh năm, miền Trung và miền Bắc nên gieo hạt từ đầu tháng 3 đến hết tháng 10.
Về vị trí trồng, cây mướp đắng yêu cầu nhiều ánh nắng, tối thiểu 5 tiếng nắng mạnh mỗi ngày để phát triển mạnh mẽ. Đối với việc trồng trong chậu, mỗi cây cần một chậu với kích thước khoảng 40 x 40cm.
Nếu trồng cây trong chậu dài, khoảng cách giữa mỗi cây cần là 30cm. Tránh trồng cây quá đông, vì điều này sẽ dẫn đến cạnh tranh dinh dưỡng, lá cây chen chúc nhau và làm suy giảm khả năng quang hợp, ảnh hưởng đến sự phát triển của cây, làm cho hoa nhỏ, khó đậu quả, và chất lượng quả không đạt được.
Chuẩn Bị Đất Trồng
Để đạt hiệu suất tốt, đất trồng dưa cần có độ thoải mái và giàu dinh dưỡng. Nếu đất thiếu chất dinh dưỡng, cây sẽ phát triển yếu ớt, cỏ cọc và lá non, làm giảm năng suất.
Thành phần cơ bản của đất trồng bao gồm: 40% đất thịt/đất đỏ, 25% xơ dừa hoặc trấu, và 35% phân chuồng phối trộn từ trùn quế, phân gà viên, rác nhà bếp băm nhỏ, chuối chín, tricomdema, vôi bột, bột vỏ trứng, bột cám gạo/đậu nành, và vài viên NPK tổng hợp. Đối với đất trồng dưa, sự đa dạng trong thành phần là quan trọng, càng nhiều thành phần thì đất càng trở nên tốt. Hãy trộn đều mọi thành phần và ủ đất khoảng 2 tuần trước khi bắt đầu quá trình trồng cây.
Hình Minh Họa Cách Trồng Mướp Đắng (Cách Trồng Mướp Đắng Hiệu Quả Và Thành Công)
Bón Phân
Trong giai đoạn phát triển thân và lá, hãy sử dụng các loại phân như phân rác, phân lân, phân rong biển, phân gà, phân dơi, trùn quế, và phân cá để bón, với tần suất khoảng 7-10 ngày một lần. Để cải thiện sinh học đất, bạn có thể sử dụng nấm trichoderma, pha tưới một lần mỗi tuần, hoặc áp dụng dung dịch vi sinh vật (IMO).
Trong giai đoạn phát triển hoa, cần tăng cường cung cấp kali và canxi bằng cách sử dụng phân chuối ủ, bột vỏ trứng (được tuổi 3 ngày 1 lần), kết hợp với việc phun phân siêu kali và siêu canxi lên lá mỗi tuần một lần.
Khi cây đã đậu quả và quả cỡ chén ăn con, chuyển sang sử dụng phân rác pha loãng, kết hợp với phân chuối.
Lưu ý rằng mướp đắng thường bị chích bởi ong, do đó, sau khi cây đã thụ phấn, nên bọc quả để tránh côn trùng chích và hút mật từ cây.
Kỹ Thuật Khoanh Gốc
Để đạt năng suất cao hơn cho mướp đắng, quy trình khoanh gốc là quan trọng. Sau khi thực hiện bước này, cây sẽ phát triển nhiều rễ hơn, giúp chúng hấp thụ nhiều chất dinh dưỡng hơn và từ đó tăng năng suất.
Trước khi chuyển cây vào chậu, nên ươm cây ngoài bầu ươm. Khi trồng cây sâu vào hồ đã đào, hãy bổ sung thêm phân chuồng để cung cấp chất dinh dưỡng. Khi cây bắt đầu bén rễ, hãy thêm một lớp đất mỏng vào gốc cây. Khi thân cây mọc dài, không cần leo giàn ngay, thay vào đó, khi cây đạt chiều cao mong muốn, hãy khoanh vòng quanh gốc khoảng 3-4 vòng, để lại 50cm phía trên để buộc vào giàn khi cây bắt đầu leo. Sau khi khoanh gốc, sử dụng đất để phủ lên mắt lá. Khoảng 10-15 ngày sau, các mắt lá sẽ phát triển rễ mới.
Trồng khổ qua có ngắt đọt không? Khi cây đã leo đến mức 1.5-2m, hãy thực hiện bấm ngọn để kích thích cây tạo nhiều nhánh, từ đó tăng khả năng đậu quả. Sau khi bấm ngọn trên giàn, hãy sử dụng đất đã trộn đầy đủ dưỡng chất để phủ kín phần dây đã khoanh ở phía dưới. Đồng thời, quan sát sự phát triển của cây và bổ sung đất khi rễ bắt đầu xuất hiện trên bề mặt đất.
Phòng Bệnh
Hình Minh Họa Cách Trồng Mướp Đắng (Cách Trồng Mướp Đắng Hiệu Quả Và Thành Công)
Sau khi cây con có đủ 3 lá mạnh mẽ, hãy chuyển chúng sang chậu lớn. Khi đã hạ thổ được 2 tuần, bạn cần bắt đầu quá trình phun thuốc phòng bệnh cho cây. Mục đích của việc phun thuốc hàng tuần là để cây không bị nhiễm bệnh, vì nếu để cây mắc bệnh rồi mới chữa trị, sẽ gặp khó khăn.
Bắt đầu phun thuốc khi cây con có 5 lá thật và tiếp tục cho đến khi cây ra hoa và đậu quả được 2/3 thời gian, sau đó ngừng quá trình phun thuốc. Phun mỗi tuần một lần, đảm bảo phun đều trên mặt đất, gốc cây và cả hai mặt lá. Thực hiện vào buổi sáng sớm hoặc buổi chiều mát.
Phun thuốc phòng bệnh nấm: Sử dụng Emina-p hoặc hỗn hợp thuốc sát khuẩn Xanh Methylen và Betadine.
Phòng bệnh: Hòa mỗi loại thuốc với 5 giọt và 1 lít nước, sau đó phun phòng bệnh mỗi tuần một lần đều trên mặt đất, gốc cây và lá cây.
Trị bệnh: Sử dụng liều lượng tương tự, nhưng phun 2 ngày liên tiếp, sau 3 ngày tiếp tục phun lại.
Phun thuốc phòng trừ sâu, bọ trĩ, sâu bệnh và nhện đỏ: Sử dụng dung dịch thuốc lào, dầu neem, thuốc radiant hoặc hỗn hợp thuốc sát khuẩn Xanh Methylen + nước rửa chén/xà phòng/dầu ăn.
Cách 1: Dung dịch thuốc lào: 100ml dung dịch thuốc lào + 5 giọt dầu ăn/nước rửa chén pha với 1 lít nước, phun đều cả hai mặt lá và mặt đất trồng. Phun phòng bệnh mỗi tuần một lần; phun trị bệnh thì phun 2 ngày liên tục, sau 3 ngày phun lặp lại.
Cách 2: Dầu neem hoặc thuốc radiant: Phun phòng bệnh theo hướng dẫn trên bao bì. Nếu phun trị bệnh, hãy pha theo liều lượng hướng dẫn trên bao bì.
Cách 3: Sử dụng 5-6 giọt Xanh Methylen + 2-3 giọt nước rửa chén/dầu ăn, pha với 1 lít nước, phun mỗi tuần một lần.
Lưu ý: Nếu thấy cây có dấu hiệu nhẹ, hãy phun ngay vào ngày đó; nếu để cây bị nặng rồi mới chữa trị, sẽ rất khó khăn.
Lời Kết
Ngoài việc làm thực phẩm dinh dưỡng, trái mướp đắng còn là một kho tàng của bài thuốc quý, mang đặc tính mát và giúp thanh nhiệt, cùng với khả năng lợi tiểu. Nước cốt tươi của mướp đắng không chỉ có tác dụng làm giảm đường huyết hiệu quả, đặc biệt thích hợp cho những người mắc tiểu đường, mà còn được xem như một món ăn lý tưởng. Điều quan trọng là, nó có khả năng ngăn chặn nguy cơ mắc phải căn bệnh nguy hiểm như ung thư.
Vậy thì, đừng ngần ngại nữa, hãy chuẩn bị sẵn tay áo và bắt đầu theo hướng dẫn để trồng một cây mướp đắng cho gia đình ngay thôi!
